Roztruchan, podążając za definicjami używanymi w słownikach, to puchar w zoomorficznym kształcie przeznaczony do wznoszenia toastów lub do ozdoby stołu. Przykład takiego naczynia można zobaczyć w Muzeum Książąt Czartoryskich. Egzemplarz prezentowany na wystawie wykonany został ok. 1600 roku przez wrocławskiego złotnika Georga Hoffmana. Artysta oprawił muszlę ślimaka w srebrną pokrywę, złoconą i wykładaną szlachetnymi kamieniami. Na tak wykonanym pawiu umieścił postać ludzką (część zaginiona).
  Przedmiot jest arcydziełem sztuki złotniczej. Na piersi ptaka artysta umieścił popiersie kobiety oraz głowę Murzyna. Poniżej znajduje się głowa lwa. Na szyi ptaka widoczna jest personifikacja Caritas a pod nią głowa rycerza. Dodatkowo na grzbiecie ptaka widoczna jest postać Neptuna, na nogach zaś widać ślimaki, jaszczurki i węże.
  Muszla należy do ślimaka turbo marmoratus, mięczaka żyjącego w ciepłych wodach Pacyfiku oraz Oceanu Indyjskiego. Zapewne muszla ta sprowadzona została do Polski przez kupców portugalskich lub holenderskich. W okresie manieryzmu muszle takie miały znaczną wartość. Oprawianiem ich w srebro lub złoto zajmowały się liczne warsztaty znajdujące się w miastach południowych lub wschodnich państw niemieckich, np. Augsburga, Norymbergii czy Wrocławia.
  Początkowo roztruchan stał się własnością rodziny Ostrogskich rezydujących w Dubnie na Wołyniu (dziś Ukraina) skąd został oddany rodzinie Czartoryskich.


  Literatura:

Muzeum Czartoryskich. Historia i Zbiory, Kraków 1998, s. 38