Ten, na pozór zwykły portret kobiety przedstawia mit o następującej treści:

Alkmena, piękna księżniczka, była tak urodziwa, że nie oparł się jej sam Zeus. Uwiódł więc kobietę i spłodził z nią dziecko - Heraklesa. Wywołało to niechęć bogini Hery, żony Zeusa. Gdy więc nadszedł dzień narodzin dziecka, Hera założyła nogę na nogę, wypowiadając jednocześnie zaklęcia i nie dopuszczając do rozwiązania. Alkmena była już u kresu sił. Na szczęście Alkmena miała służącą Galantis. Ta sprytna służąca, widząc przyczynę przedłużających się bólów porodowych swej pani, pobiegła do Hery i oznajmiła z entuzjazmem, że Alkmena właśnie urodziła. Zdziwiona Hera nie mogła uwierzyć i podniosła się, rozłączając nogi. W tym momencie Alkmena rzeczywiście urodziła syna. Hera zorientowała się, że została przechytrzona, w rewanżu zamieniła Galantis w łasicę.

  Posłużenie się mitem przy malowaniu obrazu jest oczywiste. Namalowana kobieta to Cecylia Gallerani. Nazwisko Gallerani jest w brzmieniu bliskie imienia służącej Galantis - stąd łasica w objęciach portretowanej. Wiadomym też jest, że Cecylia Gallerani była w ciąży z Lodovico il Moro w okresie malowania obrazu, to jeszcze bardziej kieruje nas bliżej mitu o narodzinach. Ludovico zwany był z języka włoskiego Ermelino, co znaczy "gronostaj", a to uzasadnia namalowanie gronostaja na kolanach Cecylii Gallerani.
Fakt związków językowych sprawił, że badacze interpretują zwierzę jako łasicę lub gronostaja. Te dysputy nie są konieczne, Leonardo da Vinci namalował coś, co przypomina i jedno, i drugie. Konsekwentnie obie nazwy obrazu: 'Dama z łasiczką' i 'Dama z gronostajem' są poprawne.

  Obraz znalazł się w rękach polskich dzięki zakupowi, dokonanemu przez Adama Jerzego Czartoryskiego. Płotno stało się prezentem dla matki Izabeli, która natychmiast umieściła obraz w swej kolekcji w Puławach. Podczas Powstania Listopadowego dzieło wywiezione zostało do Paryża, a następnie przywiezione do Krakowa, gdzie prezentowane jest po dzień dzisiejszy.