Tadeusz Kantor w świecie sterowanym –happenig.

  Pojawienie się w kulturze europejskiej zjawiska happeningu w latach 60-tych ubiegłego wieku nie mogło pozostać bez reakcji ze strony polskich twórców. Wydarzenie kreowane przez artystę na oczach publiczności, intrygujące przez swoją niecodzienność i możliwość kilku scenariuszy, przyciągało jak magnes.

  W kawiarni Towarzystwa Przyjaciół Sztuk Pięknych w Warszawie w dniu 10 grudnia 1965 roku miał miejsce pierwszy tego rodzaju eksperyment „Cricotage”. Trwający godzinę pokaz miał odrzeć aktywności człowieka z ich utylitaryzmu, jedzenie nie dla wzmocnienia, a dla samego procesu, golenie nie dla upiększenia, siedzenie dla samego trwania w tej postawie. W happeningu brali udział Tadeusz Kantor Edward Krasiński, Alfred Lenica, Zbigniew Gostomski, Wiesław Borowski, Mariusz Tchorek, Krystyn Jarnuszkiewicz, Hanna Ptaszkowska, Maria Stangret, Agnieszka Żółkiewska, Erna Rosenstein. Powtórzono eksperyment w Krakowie pod nazwą „Linia podziału”, kolejne lata przyniosły nowe pomysły -w 1966 „Pierwszy happening szwajcarski” („Wielki ambalaż”).

  W 1967 roku zrealizowano projekt „List” . Ten motyw opakowania w zawieszeniu środowiska poczty, wielkiej poczekalni latami wykorzystywał Kantor w pracach -słynnych ambalażach kompozycje półprzestrzenne, w których aplikowane na płótnie używane, czasem połamane (koperty, torby, parasole) „Koperty, pakunki”. Tym razem list przybrał gargantuiczne rozmiary, był 14-metrowy o wadze 87 kg niesiony przez ponad 2 godziny przez siedmiu listonoszy do galerii Foksal w Warszawie. Na trasie zablokowanej przez eskortę milicji pochód komentowali sprawozdawcy, traktując przejście niemalże jak rozciągniętą w czasie i przestrzeni akcję na boisku piłki nożnej. Po dotarciu do adresata (z poczty na ulicy Ordynackiej) list został rozszarpany przez publiczność. Taką praktykę stosowano w kolejnych latach zaaranżowanych działań artystycznych, np. w „Aranżacjach” Jarosława Kozłowskiego.

Latem 1967 roku odbył się happening nadbałtycki w następujących odsłonach: „Koncert morski” fal pod batutą dyrygenta Edwarda Krasińskiego, zakończony obrzuceniem publiczności rybami z wiadra, „Barbujaż erotyczny” -namaszczanie ciał studentek sokiem pomidorowym, odwzorowanie przez układ ciał na plaży „Tratwy Meduzy” Théodore Géricault i „Kultura agrarna na piasku”, czyli sadzenie gazet na plaży.

  Tadeusz Kantor powraca do roli artysty performance w „Lekcji anatomii według Rembrandta”, biorąc na warsztat „Lekcję anatomii doktora Tulpa” Rembrandta. Medykami w happeningu byli hippisi w ich wzorcowym wydaniu -długie fryzury, okulary, body. Pokaz sukcesem powtórzono w Centrum Sztuki Kunsthalle w Norymberdze.