1   >   2   >   3  


  "Nie mogę się temu wydziwić, gdyż wszelki inny naród język swój przyrodzony miłuje, szyrzy, krasi i poleruje, czemu sam polski naród swym gardzi i brząka, który mógłby iście, jako słyszę, obfitością i krasomową z każdym innym porównać. Ile ja rozumieć mogę z ludzi, nie inna przyczyna tego, jeno przyrodzenie polskie, które ku obcym, a postronnym obyczajom, sprawom, ludziom i językom skłonniejsze jest niźli ku swym własnym." (Hieronim Wietor)

  Hieronim Wietor (właściwie Hyeronymus Buettner z Liebenthal, od 1945 jako Lubomierz włączonego do granic Polski - XVI-wieczny księgarz, drukarz, wydawca książek w języku polskim i węgierskim, introligator działający w Wiedniu i Krakowie).
Wiek XVI dla Europy stał się pięknym czasem umiłowania kultury, sztuki, literatury, pieśni, tłumaczeń na języki narodowe oraz tworzenia języków literackich -ponadgwarowych środków komunikacji - polskiego, węgierskiego.
  Przekład Biblii z języków oryginalnych na niemiecki dokonany przez Marcina Lutra i jego współpracowników (całość wydana w 1534 roku) stał się początkiem nowej ery, wcześniejsze tłumaczenie sprzed lat były niezrozumiałe i archaiczne, mimo próby wdrożenia różnych dialektów (dolnoniemieckiego, dolnosaksońskiego, nadreńskiego). Luter jako pierwszy próbował zaakcentować potrzebę przekładu zrozumiałego, unikającego stosowania wyrazów obcych (w jego tłumaczeniu nie pojawia się greckie barbaros (barbarzyńca), lecz undeutsch (obcy, nie niemiec). Wpływ tłumaczenia autorstwa grona Lutra na inne przekłady jest niewątpliwy, do Biblii Lutra odwołują się wersje niderlandzkie, angielskie, szwedzkie, duńskie, islandzkie, fińskie, łotewskie, estońskie, litewskie, słoweńskie, czy górnołużyckie.
  Kościół katolicki w Polsce zdawał sobie sprawę z zagrożenia, jakie płynęło w związku z docieraniem do kraju drukowanych w duchu reformacji pism. W kręgu jezuickim już w 1573 roku Stanisław Rozdrażewski pisał do generała zakonu Ewerarda Mercuriana o konieczności opracowania polskiego przekładu Biblii i żywotów świętych. Do prac nad tłumaczeniem skierowano autora pracy wydanej w 1570 roku w Krakowie "Judicium albo rozsądek niektórych Katholików o Confessiey Sędomierskiey" - traktatu wyjaśniającego wszystkie kwestie sporne między katolikami a zwolennikami reformacji - Jakuba Wujka (1541-1597)
  Pochodzący z Wągrowca Jakub Wujek podstawy wykształcenia otrzymał w rodzinnej miejscowości w szkole cysterskiej, jako nastolatka wysłano go do szkoły humanistyczno-reformacyjnej Andrzeja Winklera we Wrocławiu, uzyskał tam wysoką biegłość we władaniu językiem niemieckim, ale atmosfera szkoły zachwiała jego wiarą. Powrót do rodzinnego Węgrowca, objęcie posady kierownika szkoły parafialnej pozwoliły mu na ugruntowanie swojej wiedzy i decyzję o rozwoju. 26 kwietnia 1558 roku immatrykulował się na Akademii Krakowskiej na wydziale Artium.
  Pod kierunkiem wybitnych humanistów profesorów Jakuba Górskiego, Jana Nicza Lwowczyka (Leopolity), Benedykta Herbesta student Wujek kształtował znajomość języków klasycznych - łaciny, greki, hebrajskiego. Stopień bakałarza otrzymał w 1559 (prawdopodobnie niektóre zajęcia zaliczył eksternistycznie w związku za zawieszoną na czas epidemii działalnością Akademii Krakowskiej)... część 2