Piotr Skarga, jakkolwiek nie jest błogosławionym ani święym kościoła Rzymsko-katolickiego, przez krakowian obdarzany jest szczególnym szacunkiem. Jego kult przybrał raczej lokalne niż mięzynarodowe rozmiary, stąd pojawia się na tej stronie.
Urodzony w okolicach Grójca najmłodsze dziecko Michała i Anny ze Świętków. Jeden ze starszych braci - Stanisław zostanie w przyszłości jezuitą, pozostałe rodzeństwo: dwóch braci i dwie siostry założą rodziny. Rodzinna tradycja wpisywała nazwisko w szeregi szlachty, ale dopiero w 1593 uzyskali dyplom, potwierdzający ich przynależność do stanu szlacheckiego.
Piotr Skarga jako mały chłopiec traci oboje rodziców, opiekę nad małoletnim przejmują starsi bracia. Po ukończeniu szkoły parafialnej trafia w 1552 na Akademię Krakowską. Dwa lata później otrzymyje tytuł bakałarza na Wydziale Filozoficznym. Po zamknięciu studiów kierował szkołą parafialną przy kolegiacie św. Jana w Warszawie. Następnie zostaje wychowawcą wojewodzica lubelskiego Jana Tęczyńskiego. Z Wiednia, skąd po dwuletnim pobycie Tęczyński wyrusza w podróż po Europie, Piotr Skarga wraca. Zatrzymuje się na dworze biskupa kujawskiego Jakuba Uchańskiego, by następnie związać się z otoczeniem arcybiskupa lwowskiego Jana Tarły, z którego rąk otrzyma święcenia.
Jako kapłan przejdzie przez wiele wakatów, będzie proboszczem rohatyńskim, kanonikiem kapituły katedralnej lwowskiej, kanclerzem lwowskiej kapituły, kapelanem nadwornym u Jana Krzysztofa Tarnowskiego w Gorliczynie. W 1568 wyjechał do Wiednia i Rzymu, tam rozpoczął nowicjat w Towarzystwie Jezusowym. Dwuletni pobyt w stolicy Piotrowej i pogłębione studia teologiczne sprawiły, iż po powrocie do Polski będzie Skarga pożądanym wykładowcą w kolegium jezuickim w Pułtusku, a po przerwowadzce do Wilna - rektorem Akademii Wileńskiej. W Wilnie staje się profesem - rzeczywistym członkiem Towarzystwa Jezusowego po złożeniu czterech uroczystych ślubów.
Działalność literacka Skargi: "Pro Sacratissima Eucharistia", "Siedm filarów, na których stoi katolicka nauka o przenajświętszym Sakramencie Ołtarza", "Artes duodecim sacramentariorum seu zvingliocalvinistarum", "O jedności Kościoła Bożego pod jednym pasterzem i o greckim od tej jedności odstąpieniu", "Żywoty świętych Starego i Nowego Zakonuna każdy dzień przez cały rok, do których przydane są niektóre duchowe obroki i nauki przeciw kacerstwom dzisiejszym, tam, gdzie się żywot którego doktora starożytnego położył" (za życia autora wydano pozycję co najmniej 7-krotnie), kazania obozowe pod Byczyną, Kircholmem, Smoleńskiem, kazania pogrzebowe na uroczystościach funeralnych par królewskich, "Kazania na niedzielę i święta" z podrozdziałem "Kazania sejmowe" - kazań ogółem wydanych drukiem jest 197, reszta przepadła bez utrwalenia.
W roku 1573 zakłada Bractwo Bożego Ciała, które szerzy naukę o pobożności i czystości od alkoholu i cudzołóstwa. Bractwo wprowadza uroczyste rozbudowane nabożeństwa 40-godzinne, wywołując żywą reakcję ludności, obawiającej się wojen w obliczu zagrożenia tureckiego i tatarskiego.
Kolejne działania miały doprowadzić do umocnienia się jezuitów w większej ilośći ośrodków. Ze zgodą króla Stefana Batorego kolegia jezuickie powstaną w 1582 w Rydze i Dorpacie i Połocku.
W 1584 Skarga zostaje superiorem domu zakonnego przy św. Barbarze w Krakowie, gdzie w tym samym roku zakłada Bractwo Miłosierdzia. Trzy lata później powstaje powiązany z Bractwem bank pobożny, a nastęnie skrzynka św. Mikołaja i Bractwo Betanii św. Łazarza.
W 1588 roku w Krakowie dojdzie do poważnej nominacji, Skarga zostanie powołany na urząd kaznodziei królewskiego (missio aulica). Pierwsze kazanie (po zwycięstwie Jana Zamoyskiego pod Byczyną nad Maksymilianem Habsburgiem) bedzie z racji czasów przepojone treściami patriotycznymi. Ścisły związek z osobą króla doprowadzi do olbrzymiej fundacji - OO. Jezuici w Krakowie otrzymają kościół św.św. Piotra i Pawła, a w Warszawie, dokąd podążył kaznodzieja za królem, rozpoczęto budowę kościoła przy kolegiacie św. Jana.
Walka o prymat kościoła katolickiego na ziemiach polskich doprowadziła Skargę do wpłynięcia na króla w sprawie utworzenia unii, do której zawarcia doszło w Brześciu Litewskim w 1595 roku. Unici zachowali prawo do prawosławnej liturgii, używania kalendarza juliańskiego oraz małżeństw niższego duchowieństwa, złożyli jednak wyznanie wiary i posłuszeństwa papieżowi.
Urząd kaznodziei królewskiego pełnić będzie do roku śmierci 1612. Pochowany w kościele św.św. Piotra i Pawła w Krakowie w podziemiach aż do roku 1695, kiedy to trumienkę na kości i odpowiednią inskrypcję ufunduje Katarzyna z Sobieskich Radziwiłłowa (siostra króla).
Pamięć o wybitnym polemiście, kapłanie, literacie zachowała się w Krakowie, czgo śladami są:
płyta pamiątkowa na ul. Siennej - siedzibie Arcybractwa Miłosierdzia Bożego,
kościół św.św. Piotra i Pawła jako miejsce Panteonu Zasłużonych,
pomnik Skargi w kościele dłuta Oskara Sosnowskiego (statua stała niegdyś w Katedrze Wawelskiej przy konfesji św. Stanisława),
przed wejściem do kościoła św.św. Piotra i Pawła pojawił się w 2001 roku pomnik autorstwa Czesława Dźwigaja z następującą inskrypcją:
KS. PIOTR SKARGA-PAWESKI S.J.
WIELKI KAPŁAN I PATRIOTA, AUTOR "KAZAŃ SEJMOWYCH"
ZAŁOŻYCIEL ARCYBRACTWA MIŁOSIERDZIA, STARANIEM KTÓREGO POMNIK TEN WZNIESIONO
W MILLENNIUM BISKUPSTWA KRAKOWSKIEGO I W ROKU WIELKIEGO JUBILEUSZU CHRZEŚCIJAŃSTWA
KIEDY NA STOLICY PIOTROWEJ ZASIADAŁ JAN PAWEŁ II - PAPIEŻ Z RODU POLAKÓW, CZŁONEK ARCYBRACTWA MIŁOSIERDZIA
ANNO DOMINI 2000
Literatura:
• ks. Kazimierz Panuś "Piotr Skarga" w "Wielcy ludzie Kościoła", Wyd. WAM, Kraków 2006