1   >   2   >   3  


 ...część 2 Od roku 1570 rozpoczęła się praca pisarska Jakuba Wujka. Zgodnie z dyrektywami ułożonymi jeszcze przez pierwszego generała zakonu jezuitów św. Ignacego Loyolę należało jednak każdy tekst wysyłać do centrali w Rzymie celem poddania sprawdzeniu przez wykwalifikowanych cenzorów. Komunikacja ze Stolicą Apostolską nie była jednak płynna, korespondencja ginęła i coraz częściej prowincje, w tym polska prowincja jezuicka, wnioskowały o zwolnienie z obowiązku wysyłki każdego projektu do zatwierdzania. Zgody te otrzymywano, czego skutkiem będzie znacznie przyśpieszony rozwój piśmienności w porównaniu z okresem zastoju, spowodowanym koniecznością cenzury.
  Oryginalna pierwsza praca Jakuba Wujka, wydrukowana anonimowo w Krakowie w 1570 roku: "Judicium albo rozsądek niektórych Katholików o Confessiey Sędomierskiey" skierowana była przeciwko innowiercom, którzy w Sandomierzu wyłożyli swoich 30 tez wiary. Praca była utzymana w formie dialogu, pozwalała katolikom argumentować swoje postawy, wytykać błędy logiczne reformatów, propagować żywy katechizm. Zresztą właśnie przygotowaniem formy katechizmu zajął się Jakub Wujek, wydając w 1570 roku w Krakowie tłumaczenie "Parvus catechismus catholicorum" Piotra Kanizego pod tytułem "Maluczki katechyzm Kościoła powszechnego abo nauka krześcijańskiej pobożności". Kolejną pracą był przekład z rzymskiego profesora Jakuba Ledesmy "Nauka chrześcijańska albo Katechizmik dla dziatek" wydany również w Krakowie w dwa lata po wydruku dzieła z Kanizego. Następne prace to "O naśladowaniu Chrystusa", rozprawka Kanizego o spowiedzi, z Innocentego III "O wzgardzie świata abo o nędzy stanu człowieczego troje książki". Zamówiono również u niego postyllę katolicką, by utemperować zasięg dzieła jawnie krytykującego odpusty kościelne - "Postylli" Mikołaja Reja ekskomunikowanego luteranina, następnie kalwinisty. Obciążenie obowiązkami, konieczność nagłej zdecydowanej walki z anabaptystami doprowadzi jednak do opóźnień w pracy nad owym zamówionym cyklem kazań.
  Na dodatek w 1571 roku narzucono mu organizację kolegium jezuickiego w Poznaniu, kolegiatę pułtuską przekazując Piotrowi Skardze. Po drodze do Poznania spotkał się jeszcze Jakub Wujek w Łowiczu z prymasem Uchańskim i w Warszawie z nuncjuszem apostolskim i wyjechał do Poznania, rozpoczynając kreację jednego z najważniejszych kolegiów jezuickich w kraju. To w Poznaniu powstanie "Brevis Augusissimi ac summe venerandi sacrosantae tusa" - mocna odpowiedź na ruch socynian, "Postylle" wznawiane aż 10-krotnie i tłumaczone na czeski oraz litewski.
Rok 1578 rozpoczął Stanisław Warszewicki rektor kolegium wileńskiego wyjazdem na misje do Szwecji, na jego miejsce powołano Jakuba Wujka, dając mu jednak do pomocy ministra kolegium Piotra Fabrycego. Nadzieją prowincjałów zakonu jezuickiego była regularna i wytężona praca znakomitego pisarza - studenta takich osobistości, jak Leopolita. Miał jednak rektor obowiązki poza Wilnem, jego wyjazdy do Buszewa i Rzymu były koniecznością, sprzyjającą przekazowi informacji w łonie zakonu. Ale to za rektoratu księdza Wujka kolegium jezuickie w Wilnie na mocy dekretu króla Stefana Batorego zostanie podniesione do rangi Akademii. I to marzenia królewskie o nowej aktywności apostolskiej wyśle księdza Wujka do Monostoru pod Koloszwarem na terenie Siedmiogrodu. Mimo wielkiego nakładu pracy na rozwijaną tam działalność kontrreformacyjną pojawią się nowe wydania pism: "Czyściec" o pomocy duszom czyścowym, "Dialysis" o przeistoczeniu, "O Kościele Pana Chrystusowym".
Po prawie pięcioletnim pobycie w Siedmiogrodzie zajął się pracą, która zdeterminowała jego życie, wypełniła ostatnie 14 lat jego egzystencji, ale jednocześnie wpisała na karty historii kultury Polski. Dotychczasowe tłumaczenie Wulgaty - Biblia Jana Lelopolity było niewystarczające, zdawał sobie z tego sprawę ksiądz Wujek, pisząc o kalwińskich wersjach z Brześcia i Nieświeża i rozumując, iż niezbędny jest przekład z języków oryginalnych. Zgodę na polskie tłumaczenie Nowego Testamentu wydał papież Grzegorz XIII. W Krakowie pisarz zajmie się jeszcze działalnością w domu profesów przy kosciele św. Barbary, ale znalazł czas na intensywną pracą nad przekładem, który wydany w oficynie Piotrkowczyka zostanie wydrukowany w 1591 roku. Oczywiście praca takiej ważności nie mogła zostać zrealizowana bez nadzoru cenzorów, gdyż tylko drobne druki wolno było oddać do typografii bez kontroli ze strony prowincjała. W komitecie strzegącym jakości tłumaczenia Nowego Testamentu zasiedli więc Stanisław Warszewicki rektor Akademii w Wilnie (zmarł tuż po przekazaniu prowincjałowi Massellemu gruntownej cenzury przekładu), krakowian Justus Rab student uniwersytetów w Krakowie, Wittemberdze, Lipsku, Genewie, Strassburgu, Paryżu, Rzymie i Łukasz Zelascius rodem z Gniezna. Ten ostatni zmarł wskutek zarazy, nawiedzającej Kraków, do komisji cenzorów powołani zostali Jakub Safarnius, Szymon Fridelius i Piotr Skarga.
Habent sua fata libelli (i książki mają swój los) - walka o gotowy już przekład w świetle oskarżeń profesora teologii Stanisława Grodzickiego (późniejszego cenzora przekładu Starego Testamentu) odbyła się zapewne na konferencji prowincji jezuickiej w 1593 roku w Pułtusku, następnie na zebraniu kongregacji w Rzymie. Zgoda generała zakonu jednak podziałała, rok 1594 to wielki krok w dziejach kultury polskiej, drukiem ukazał się Nowy Testament i Psałterz Dawidów.
W tym samym roku ksiądz Wujek przenosi się do Poznania, gdzie usilnie pracuje nad tłumaczeniem ksiąg Starego Testamentu, jednak praca pod nadzorem cenzorów rozproszonych we Lwowie, Lublinie i Poznaniu okazała się trudna, a moment ponownego przeniesienia do Siedmiogrodu dodatkowo utrudniał komunikację. Udało mu się powrócić do Krakowa w 1597 roku, pracy jednak nie dokończył, umarł 27 lipca w królewskiej stolicy, pochowano go z honorami w kościele św. Barbary przy domu profesów zakonu jezuitów.