1 > 2 > 3

  Omawiając kwestię murów obronnych Krakowa, można by rozpocząć temat od wałów obronnych wokół Wawelu oraz wokół tzw. Okołu, czyli osady leżącej u stóp Wzgórza od północnej jego strony. Zapewne obie części ówczesnego założenia urbanistycznego otoczone były umocnieniami drewnianymi oraz wałem ziemnym. Owo przypuszczenie potwierdzają ślady archeologiczne w okolicach dzisiejszej ulicy Poselskiej.

  Jednak mury obronne w dzisiejszym rozumieniu obejmują także później ukształtowane części Krakowa, to jest Rynek oraz obszar pocięty siecią ulic wychodzących z Rynku (efekt lokacji z 1257 roku). W roku 1286 książę Leszek Czarny zezwolił na otoczenie murami Krakowa, miała to być nagroda za dzielną obronę przed Tatarami w 1259 roku. Istotnie, wkrótce rozpoczęto budowę murów. Praca była niebanalna, rozpisana na kilkanaście lat, bowiem uwzględnić trzeba było ówczesny obwód Krakowa wynoszący cztery kilometry.

  Pracę wykonywano sukcesywnie i co najmniej w dwóch etapach. Dolną część zbudowano z wapiennego kamienia, górną zaś z czerwonej cegły, już za panowania Kazimierza Wielkiego. W efekcie wybudowano mur z kamienia łamanego o szerokości ok. 2,4 metra i wysokości 6-7 metrów, flankowany przez system 47 baszt oraz bram wejściowych. Dla dodatkowego zabezpieczenia murów, przed murem wewnętrznym wybudowano również drugi pas umocnień kamienno-ceglany o wysokości ok. 2,5 metra, a za nim z kolei przeprowadzono fosę.

  Pod koniec wieku XV król Jan Olbracht nakazał umocnienie północnej części murów - najsłabszej, jako że najwyżej położonej i przez to najbardziej suchej. Decyzja podyktowana była obawą o atak na Kraków ze strony Turków. W tym celu przed niższym pasem murów zbudował okrągły budynek o średnicy 24 metrów - Barbakan, który następnie połączył dwoma pasami murów, tzw. szyją, z Bramą Floriańską. Grubość murów Barbakanu wynosi 3 metry, a z obiektu można było ostrzeliwać przeciwnika przez jedno ze 130 okien strzelniczych. Dodatkowe funkcje obronne Barbakan nabrał przez zaprojektowanie dwóch małych bramek. Umożliwiały one szybkie wypuszczenie obrońców celem ataku wroga i bez konieczności otwierania głównych wrót. Projektant Barbakanu nie zapomniał o funkcjach estetycznych. Budynek zdobi siedem wieżyczek, zaprojektowanych na przemian jako formy okrągłe i sześciokątne.

  Dla dodatkowego zabezpieczenia północnej części murów, w pobliżu Barbakanu, między basztami Ciesielską i Stolarską, w latach 1565-66 wybudowano arsenał. Budowę nadzorował budowniczy miejski Gabriel Słoński. W arsenale przechowywano strzelby i działa, w podziemiach zaś proch [1].

  Praktycznie do wieku XVII mury w tym kształcie były zaporą nie do pokonania, istotnie, miasto nigdy nie zostało zdobyte siłą. Dopiero podczas potopu szwedzkiego mieszkańcy poddali Kraków. Wartość fortyfikacji doceniono jeszcze w roku 1768 podczas konfederacji barskiej, kiedy to Krakowianie odparli atak wojsk rosyjskich pod wodzą Iwana Panina. Historia donosi, że Panin miał zostać zabity przez Michała Oracewicza, który to użył guzika z żupana, kiedy zorientował się, że nie ma amunicji. Obrona z 1768 roku miała być ostatnią, jakiej doświadczyły miejskie obwarowania... ciąg dalszy


[1] Adamczewski Jan, Kraków od A do Z, Kraków 1986, Hasło: 'Arsenał miejski', s. 13.


  Literatura:

• Adamczewski Jan, Kraków od A do Z, Kraków 1986, Hasło: 'Tyniec', s. 166,

• Adamczewski Jan, Mała encyklopedia Krakowa, Kraków 1996

• Katalog Zabytków Sztuki w Polsce. Tom IV Miasto Kraków. Część X. Śródmieście, mury obronne i Planty, Rynek Główny, Instytut Polskiej Akademii Nauk Warszawa 2005

• Kozioł Andrzej, Na krakowskich Plantach. Historie, obyczaje, anegdoty, Kraków 2008

• Jan Piwowoński, Mury, które broniły Krakowa, Kraków 1986, rozdz. Zielonym pierścieniem Plant, s. 10-16.