Dzisiejszy kościół pw. św. Barbary to najpewniej niegdysiejsza kaplica cmentarna zbudowana na cmentarzu otaczającym kościół pw. NMP (Mariacki). Legenda powiada, że kościółek zbudowano z cegieł, jakie zostały po wybudowaniu Kościoła Mariackiego, fakty historyczne zaś mówią, że obecna świątynia ufundowana została w roku 1338 roku przez mieszczanina krakowskiego Mikołaja Wierzynka.
  Od 1583 kościół był w posiadaniu OO. Jezuitów, którzy podjęli starania o wykup terenów wokół obiektu na własne potrzeby. Na przełomie XVI i XVII wieku dobudowano w części zachodniej Ogrójec, obecnie częściowo użytkowany jako kruchta. Po kasacie zakonu jezuitów w 1773 kościół przejęła Kongregacja Kupiecka, klasztor zaś przeznaczono na szpital. Od 1795 zabudowania przejął zakon bożogrobców z Miechowa, który utworzył tu szkołę. W 1875 kościół i klasztor powróciły do jezuitów.
  Kościół jest orientowany, zbudowany z cegły o układzie polskim oraz z użyciem kamienia łamanego do fundamentów. Kapniki szkarp, cokoły oraz gzymsy wykonano z ciosu. Od zachodu dobudowano w połowie wieku XVII kaplice Najśwętszego Imienia Jezus oraz Matki Boskiej Bolesnej. W Ogrójcu zachowała się grupa rzeźbiarska kamienna Chrystus w Ogrojcu z trzema apostołami, w rzeźbie wyraźnie zauważalne wpływy kręgu Wita Stwosza. W tle późnogotycka zachowana polichromia ze sceną Pojmania Chrystusa, na zwornikach rzeźbione symbole śmierci (piszczele, czaska) oraz narzędzia Męki Pańskiej. Aktualny wystrój świątyni pochodzi z drugiej połowy wieku XVIII.
  Póżnobarokowe ołtarze kościoła pochodzą z wieku XVII, ołtarz główny z wizerunkiem św. Barbary opatrzony jest inskrypcją "Beati misericordes qvoniam ipsi misericordiam conssovent" ("Błogosławieni miłosierni, albowiem oni miłosierdzia dostąpią").
  Przy ścianie północnej ołtarz św Stanisława Kostki z XVIII wiecznym wizerunkiem świętego flankowany figurami, dzierżącymi inskrypcje: "Deus nos Apostolos novissimos ostendit" L. corinth. 4 ("Wydaje mi się bowiem, że Bóg nas, apostołów, wyznaczył jako ostatnich, jakby na śmierć skazanych. Staliśmy się bowiem widowiskiem światu, aniołom i ludziom") List do Koryntian 4 oraz cytat z Księgi Koeheleta 1.5.1. oraz obraz, przedstawiający św. Ignacego Loyolę, w zwieńczeniu wizerunek św. Franciszka Salezego.
  W Kaplicy Matki Boskiej Bolesnej obraz Matki Boskiej Jurowickiej z XVI wieku, zaś we wnęce Pieta gotycka datowana na 1410 rok.
  Przy ścianie południowej ołtarz z wizerunkiem św. Teresy z Avila flankowany figurami, trzymającymi inskrypcje "Dulcia faucibus meis eloqvia tua" ("Jak słodka jest dla mego podniebienia Twoja mowa") Psalm 118 oraz "Vir amabilis ad societatem" ("Mąż miły w obcowaniu większym przyjacielem będzie niźli brat", "Na bliźnich polegać - to siebie zgubić, czasem przyjaciel przylgnie nad brata") Księga Przysłów 28. Kolejny ołtarz z figurami św.św. Jana Chrzciciela i Elżbiety z obrazem barokowym - wizerunkiem św. Franciszka Ksawerego, w zwieńczeniu św. Stanisław Kostka.

  Polichromia sklepienia przypisywana jest Franciszkowi Ignacemu Molitorowi i przedstawia na poszczególnych przęsłach sklepienia:

 • Matka Boska z Dzieciątkiem oraz święci Hieronim, Augustyn, Tomasz z Akwinu i Cyryl; Napis na obrzeżu czaszy głosi: "Notum mihi sanctum nomen tuum adiuvabit e am Deus mane diluculo" - nawiązanie do psalmu 45: "Bóg mu pomoże o brzasku poranka"

 • Apoteoza św. Barbary, zaś w polach bocznych święte męczennice z atrybutami: Katarzyna (z mieczem), Agnieszka (z barankiem), Agata (z obciętymi piersiami na misie) i Apolonia (z kleszczami);

 • Apoteoza św. Ignacego Loyoli oraz personifikacje czterech kontynentów: Europy (z koniem), Azji (ze słoniem), Afryki (z wielbłądem) i Ameryki (z Indianami). Napis na obrzeżu czaszy głosi: "Ut portet nomen meum cora gentibus et regibus" - On zaniesie imię me do pogan i królów (Dzieje Apostolskie 9,15)

 • Apoteoza św. Franciszka Ksawerego oraz jego zasługi na polu misyjnym. Na polach bocznych przedstawiono modlących się nawróconych ( pole 1),( pole 2), świętego pokazującego na mapie tereny swojej działalności misyjnej oraz rycerza w hiszpańskiej zbroi. W lunetach ukazano nawrócenie wodza dzikich oraz śmierć świętego. Napis na obrzeżu czaszy głosi: "Clarificavi nomen tuum nunc clarificame" - Modlitwa arcykapłańska Chrystusa (Ewangelia wg św. Jana 17, 5-8), nawiązanie do misji Franciszka Ksawerego

 • Apoteoza św. Franciszka Borgiasza oraz święci Cecylia (grająca na organach) i Dawid (grający na harfie).

  Obok ciekawej polichromii, w kościele można zobaczyć kilka interesujących obrazów:

 • Franciszek Borgiasz przed trumną cesarzowej Izabeli - obraz ukazuje otwarcie trumny cesarzowej Izabeli przed pochówkiem, celem ostatecznej identyfikacji. Widok rozkładających się zwłok skłonił Franciszka Borgiasza do zajęcia się sprawami ponadczasowymi

 • Barbara Lang - obraz ukazuje świątobliwą Barbarę Lang, córkę wójta krakowskiego, słynącą ze swojej pobożności i hojności wobec licznych kościołów.

  Przed kościołem znajduje się Ogrójec, będący cennym przykładem sztuki gotyckiej z kręgu Wita Stwosza. Ogrójec został ufundowany przez mieszczanina krakowskiego Adama Szwarca. Tenże fundator spoczywa w grobowcu pod Ogrójcem.
  Po zniwelowanym cmentarzu pozostał jedynie budynek bramny, łączący Mały Rynek z Placem Mariackim.


  Literatura:

 • Adamczewski Jan. Mała encyklopedia Krakowa, Kraków 1996

 • Historia chrześcijaństwa red. Tim Dowley Vocatio, Warszawa 2002

 • Katalog Zabytków Sztuki w Polsce, t. IV Miasto Kraków, cz. 2 Kościoły i Klasztory Śródmieścia, red. Adam Bochnak i Jan Samek