Historia zakonu jezuitów ma bezpośredni związek z wybuchem reformacji zapoczątkowanym w 1517 roku ogłoszeniem 95 tez w kościele w Wittenberdze. Ruch ten szybko rozwinął się przybierając na sile w stopniu, który nie mógł być obojętny dla najwyższych przedstawicieli Kościoła katolickiego. Odpowiedzią był ogłoszenie soboru w Trydencie w roku 1545.

  Potrzeby Kościoła zbiegły się z działalnością studentów paryskiej Sorbony, którzy jeszcze w 1534 roku złożyli liczne śluby, w tym oddanie się do dyspozycji papieża. Regułę studentów Sorbony potwierdził ustnie papież Paweł III w roku 1539, wypowiadając przy tym słowa ‘Digitus Dei est hic’ (Palec Boży jest tutaj), zatwierdzenie pisemne nastąpiło roku później.

  Do Polski jezuici przybywają stosunkowo wcześnie, już w 1564 roku Stanisław Hozjusz (biskup warmiński) sprowadza przedstawicieli zakonu do Braniewa, wkrótce osiadają oni w Wilnie (1570), Poznaniu (1573), Jarosławiu (1575), Kaliszu (1584), Lublinie (1586) a do Krakowa sprowadza ich Stefan Batory w roku 1583. Jezuici w Krakowie zostają względnie dobrze uposażeni, oddany jest im do dyspozycji kościół św. Barbary natomiast przy kościele św. Szczepana powstaje nowicjat.

  Działalność jezuitów przynosi pierwsze skutki już rok po sprowadzeniu. W 1584 Piotr Skarga Pawęski zakłada w Krakowie Bractwo Miłosierdzia. Jedenaście lat później, tj. w 1595 rozpocznie się budowa świątyni mającej pomieścić liczniejszą rzeszę wiernych – tak powstaje kościół śś. Piotra i Pawła. Budowa tego kościoła trwa 40 lat.

  Kolejnym krokiem jezuitów jest erygowanie nowej uczelni. Do fundacji takowej dochodzi w 1623 w wyniku zezwolenia króla Zygmunta III Wazy. Uczelnia skupia się głównie na wykładaniu teologii.

  Dwieście lat istnienia zakonu w Krakowie prowadzi do szczególnej rywalizacji. Na jakość kształcenia przez jezuitów odpowiada Akademia Krakowska. Profesorowie Alma Mater przebudowują kościół uniwersytecki p.w. św. Anny, kościół ma przyćmić splendorem należący do jezuitów kościół śś. Piotra i Pawła. Tak powstaje jedna z najpiękniejszych barokowych świątyń Krakowa. W 1773 dochodzi do kasaty zakonu jezuitów. Decyzja wpłynęła na kulturowy obraz Krakowa dość znacznie. Były klasztor jezuitów, w którym znajdowały się sale wykładowe, pozbawiony poprzedniego właściciela przechodzi z rąk do rąk ostatecznie wchodząc do majątku Uniwersytetu. Budynkowi nadana zostaje nowa nazwa – Collegium Broscianum, nawiązująca do Jana Brożka, wykładowcy Akademii Krakowskiej, niegdyś wielkiego przeciwnika kolegiom jezuickim. Budynek po dzień dzisiejszy jest własnością Uniwersytetu Jagiellońskiego.

  Pięćsetletnia obecność jezuitów przyniosła Krakowowi kilku wybitnych postaci, m. in. Jakuba Wujka, Piotra Skargę, Jana Beyzyma czy Jana Pawła Woronicza.


  Literatura:

 • Historia chrześcijaństwa red. Tim Dowley Vocatio, Warszawa 2002