Prace nad odnowieniem kościoła, którego gotyckie piękno zostało zatracone przez dokonaną za prezbiteratu księdza Jacka Łopackiego barokizację, objęły również polichromię. Badania konserwatorskie architekta Tadeusza Stryjeńskiego przedstawiły zaskakujący rezultat - odkryto kolory szafirowy i złoty na głowicach dinstów. Podjęta dysputa na temat realizacji dekoracji malarskiej na wzór odnalezionych destruktów została wzmocniona badaniami samego architekta podczas podróży naukowej po Niemczech i Czechach w poszukiwaniu podobnych do świątyni Mariackiej wnętrz. Analiza prac przy regotyzacji klasztoru Emaus "Na Slovanech" pozwoliła podjąć decyzję o podobnym potraktowaniu Bazyliki na krakowskim Rynku Głównym.

  Projekty odnowienia polichromii przedstawiano już wcześniej, poparcie Władysława Łuszczkiewicza i Józefa Łepkowskiego otrzymał Franciszek Matzke, który otrzymał zgodę na realizację dekoracji w kaplicy św. Łazarza, wykonanie to nie zachowało się do dnia dzisiejszego. Wykonany projekt był jedynym zamkniętym przez Matzkego.

  W maju 1889 roku na posiedzeniu Komitetu Kościelnego Bazyliki wystąpił z oficjalną propozycją Jan Matejko, proponując wykonanie polichromii prezbiterium z zastosowaniem szafirowego nieba oraz postaci Najświętszej Maryi Panny, aniołów oraz wersetów z llitanii loretańskiej. Następny miesiąc to już konkretny projekt Matejki, objęty szeroką dyskusją przez przedstawicieli Komitetu - Pawła Popiela oraz Tadeusza Stryjeńskiego. Sierpień 1889 roku zamyka debaty - bezpłatne przekazanie swej pracy na potrzeby Kościoła Mariackiego w Krakowie oraz donacja 200 złotych reńskich (czyli 400 koron) na cele restauracji zapewnia Janowi Matejce realizację jego projektu. Rok następny to czas pracy nad realizacją wykonania dekoracji malarskiej, która została zaakceptowana i (po zgromadzeniu środków finansowych) uzupełniona polichromią nawy głównej. W 1891 roku na święto patronalne kościoła Baylika Mariacka zaprezentowała się po pełnej restauracji malowania w nowej odsłonie.

  Otoczenie ołtarza dekorację malarską prezentuje powyżej zaplecków stall radzieckich - są to figury aniołów, motywy ornamentalne i heraldyczne: gmerk Wita Stwosza, herb Jana Zebenwirta (fundatora szpitala przykościelnego), Piotra Salomona (rajcy), Łukasza Noskowskiego (rektora Akademii Krakowskiej), Zofii z Bethmanów Bonerowej oraz Seweryna Bonera (żupnika krakowskiego), łacińska wersja modlitwy Salve Regina z rozbitym na pojedyncze litery zakończeniem: VIRGO MARIA.

  Niemalowane - wyłącznie z pobiałą postały się ślepe tryforia na północnej ścianie prezbiterium. W roku 1899 podczas wykonywania prac malarskich na zakrystii pod kierunkiem Zygmunta Stryjeńskiego blendy zostały zapełnione dekoracją malarską przez Antoniego Tucha. Wykorzystane w projekcie motywy z ornamentalnej polichromii Matejki z inicjałami K oraz koronami doskonale się komponują, sprawiając wrażenie jedności stylistycznej.


   Literatura:


• Wojciech Bałus, "Sztuka sakralna Krakowa w wieku XIX. Część II. Matejko i Wyspiański", Universitas, Kraków 2007