WYŻSZE SEMINARIUM ARCHIDIECEZJALNE

  Decyzję o powołaniu seminarium w Krakowie podjęto na synodzie diecezjalnym w 1601 roku, akt erekcyjny został sygnowany 20 grudnia 1602 roku przez kardynała Bernarda Maciejowskiego. Początki istnienia instytucji były związane bezpośrednio z Wawelem, a potem wytworzyły się trzy jednostki: prowadzone przez księży misjonarzy, akademickie i zamkowe.

  Działalność jednostki edukacyjnej była silnie związana z przemianami geopolitycznymi, co wybitnie widać na historii tworzenia się obiektów do seminarium należących. Diecezja krakowska została erygowana w 1000 przez papieża Sylwestra II, jej pierwszym biskupem został Poppon. W okresie rozbiorów ulegała licznym podziałom i należała po kolei do metropolii gnieźnieńskiej (do 1807), metropolii lwowskiej (1807–1818), metropolii warszawskiej (1818–1880), Stolicy Apostolskiej (1880–1925), archidiecezji krakowskiej i metropolii krakowskiej (od 1925), a od 1992 nowe granice metropolii to archidiecezja krakowska, diecezje bielsko-żywiecka, kielecka i tarnowska.

  Do 1880 roku nie istniała diecezja krakowska jako samodzielna jednostka, co odbijało się na ilości kandydatów do seminarium krakowskiego. Ostatnie dwudziestolecie XIX w. To czas trzykrotnego wzrostu liczby kleryków. Szybko okazało się, iż budynek na Stradomiu okazał się zbyt mały. Władze diecezji stanęły przed koniecznością decyzji o rozbudowie gmachu na Stradomiu, lub realizacji budowy w nowej lokalizacji. W styczniu 1896 roku biskup Jan Puzyna wysłał list do namiestnika Galicji Eustachego Sanguszki z prośbą o pomoc w uzyskaniu zezwoleń na budowę seminarium w sąsiedztwie Pałacu Biskupiego, planowano bowiem zakup należącego do franciszkanów placu znajdującego się naprzeciwko pałacu biskupiego. Prowincjał franciszkanów odmówił sprzedaży, należało znaleźć inne miejsce. Wybrano działkę, należącą do Kapituły Krakowskiej tuż pod Wawelem. Otrzymanie zgody Ministerstwa Wyznań Religijnych i Oświaty w Wiedniu było daniem ostatecznej zgody na budowę nowego gmachu. 24 sierpnia 1899 roku biskup Jan Puzyna dokonał wmurowania kamienia węgielnego.

  Architekt Gabriel Niewiadomski zrealizował stworzył plany neogotyckiego Wyższego Seminarium Duchownego Archidiecezji Krakowskiej, w późniejszym okresie projekt Collegium Witkowskiego (Collegium Phisicum im. Augusta Witkowskiego, obecnie Instytut Historii), wybudowanego w latach 1908-1911, a w początkach XX wieku klasztor redemptorystów (1903) przy obecnej ul. Zamoyskiego oraz eklektyczny ratusz w Brzesku (1910).

  Poświęcenie budynku z tych samych rąk nastąpiło 28 września 1901r., co oznaczało, iż rok akademicki od 1 października alumni rozpoczęli już w nowym miejscu, dziękując księżom misjonarzom za wieloletnie prowadzenie kształcenia kleru diecezjalnego. Praca edukacyjna trwała do 1914 roku bez większych komplikacji, ale wojna zmieniła wszystko. Budynek zakładu, z wyjątkiem biblioteki, kaplicy i mieszkań braci służących, został zajęty na potrzeby wojska. Budynek pod Wawelem zamieniono na lazaret. Klerycy przenoszą się do Pałacu Biskupiego (strona od ulicy Wiślnej 12) i na ul. Kanoniczą 23 (własność biskupa krakowskiego, gdzie istniała bursa gimnazjalna im. św. Jana Kantego). Do budynku seminarium klerycy wrócili dopiero 5 lutego 1921 r., gdyż bezpośrednio po ustąpieniu wojsk austro-węgierskich stacjonował tam sztab wojsk generała Hallera. W następnych tygodniach gmach stał się siedzibą amerykańskiego Czerwonego Krzyża.

  Dwudziestolecie międzywojenne było czasem rozbudowy budynków seminaryjnych, zaś już 8 listopada 1939 gmach seminarium został zajęty przez Niemców (SS-Burgwache). W okresie wojny seminarium krakowskie do jesieni 1941 funkcjonowało, oficjalnie mieszcząc się w Domu Katolickim (obecnie Filharmonia Krakowska), następnie zorganizowano tajne seminarium ( klerycy mieszkali przy parafiach). Tajne wykłady odbywały się w Pałacu Biskupim na ul. Franciszkańskiej 3. We wrześniu 1944 roku decyzją księdza arcybiskupa Adama Sapiehy wszyscy alumni zamieszkali w domu biskupów krakowskich. Od Wielkanocy 1945 rozpoczęto pełne zajęcia na Wydziale Teologii Uniwersytetu Jagiellońskiego, do seminarium pod Wawelem klerycy powrócili 20 października 1945 roku, zaś 11 sierpnia 1954 uchwałą Rady Ministrów usunięto Wydział Teologiczny z Uniwersytetu Jagiellońskiego. Całość pracy Wydziału Teologicznego kontynuuje się w Seminarium Krakowskim.

  W roku 1954 diecezja oddała na użytkowanie seminarium budynek przy ul. Piłsudskiego 4 (Pałac Ogińskich i Potulickich w Krakowie wybudowany w 1879 roku według projektu Filipa Pokutyńskiego) (wówczas Manifestu Lipcowego 4), gdzie po dziś dzień odbywają się zajęcia dla pierwszego roku kursantów. W kolejnych latach dokonano wielu remontów i modernizacji, 7 listopada 2001 uroczyście świętowano 400-lecie seminarium. 13 sierpnia 1991 roku seminarium odwiedził papież Jan Paweł II.

&n Warunki przyjęcia do seminarium Dekret Soboru Trydenckiego „Cum adolescentium aetas”, uchwalony 15 lipca 1563 r.:

 • ukończenie 12 roku życia,
 • pochodzenie z prawego związku małżeńskiego,
 • umiejętność czytania i pisania,
 • posiadanie skłonności do stanu duchownego,
 • znajomość języka łacińskiego,
 • wykształcenie humanistyczne.
Zostały dla Krakowa doprezycowane 23 maja 1601 r. na synodzie zwołanym przez biskupa Bernarda Maciejowskiego. Statut „O założeniu seminarium dla kleryków mających otrzymać święcenia” powtarzał wymóg wykształcenia oraz powołania do stanu kapłańskiego młodzieży, wstępującej w progi seminarium, podnosił jednak wiek alumnów do 20 roku życia.

  Prawie sto lat później biskup Jan Małachowski wyznacza konkretne dokumenty, które kandydaci mają dostarczyć: świadectwo moralności (testimonium bene conversationis), wydane przez oficjała, dziekana, proboszcza, nauczyciela metrykę chrztu potwierdzającą prawowite pochodzenie, podpisaną przez proboszcza lub dziekana złożenie egzaminu z łaciny i nauk humanistycznych.

  Spełnić należało jeszcze warunek dobrego zdrowia oraz mocnego głosu do śpiewu gregoriańskiego i chóralnego. Nowicjuszy zakonnych oraz zakonników nie przyjmowano. Po miesiącu słuchania wykładów seminaryjnych należało zdać egzamin przed prefektem i dwoma profesorami, następnie komisją prowizorską. Po rozbiorach wymagania kanoniczne zostały rozszerzone o treść dekretu dla Nowej Galicji, który głosił, iż należy przyjmować do seminariów wyłącznie kandydatów z zaboru austriackiego. Od czasów reform józefińskich władze zobligowały kandydatów do okazania świadectwa dojrzałości, ukończenia dwuletniego kursu filozofii oraz pochodzenia z zaboru austriackiego. Od 1905 roku blokowano również wstąpienie do seminarium alumnów usuniętych z innych seminariów lub zakonów.

  Absolwenci Seminarium w Krakowie:

 • Święty Jan Paweł II papież kanonizowany 27 kwietnia 2014, w Niedzielę Miłosierdzia Bożego w Rzymie podczas mszy św. pod przewodnictwem papieża Franciszka, przy koncelebrze emerytowanego papieża Benedykta XVI.

 • Błogosławiony Piotr Dańkowski kapłan, bojownik ZWZ zmarł w w Wielki Piątek 1942 roku w obozie Auschwitz-Birkenau (numer obozowy 24529). Beatyfikacja odbyła się 13 czerwca 1999 roku w Warszawie za sprawą Ojca Świętego Jana Pawła II.

 • Błogosławiony Władysław Bukowiński proboszcz katedry w Łucku, wykładowca Łuckiego Seminarium Duchownego zmarł 3 grudnia 1974 roku w Karagandzie (Kazachstan). Beatyfikacja odbyła się 11 września 2016 roku za sprawą Ojca Świętego Franciszka I w Karagandzie.

 • Święty Józef Bilczewski rektor Uniwersytetu Lwowskiego, arcybiskup lwowski. Kanonizacja odbyła się za sprawą Ojca Świętego Benedykta XVI w Rzymie dnia 23 października 2005 roku.