KAMIENICA HETMAŃSKA

  Kamienica Hetmańska - jedna z kamienic o najlepiej udokumentowanej historii. Prawdziwą perłą budynku jest gotycka sala znajdująca się z lewej strony sieni. Powstanie sali datowane jest na okres między 1340 a 1390 rokiem. Sklepienie gotyckiej sali udekorowane jest 12 zwornikami przedstawiającymi:

  1) trzy głowy starców związane w pierścień,
  2) suka z trzema szczeniętami,
  3) niezidentyfikowane zwierzę z rogami (byk?, smok?),
  4) kobieca głowa (Adelajda Heska?, Elżbieta Łokietkówna?),
  5) Głowa męska (Kazimierz Wielki? Władysław Łokietek?),
  6) Herb Ziemi Krakowskiej,
  7) Herb Ziemi Sandomierskiej,
  8) Herb Ziemi Kaliskiej,
  9) Herb Ziemi Kujawskiej,
  10) Herb Ziemi Ruskiej,
  11) i 12) destrukty

  Z końcem XIV wieku kamienica należała do Piotra Borka, przełożonego mennicy krakowskiej. Ten sprzedał dom także mincerzowi krakowskiemu Mikołajowi Bochnerowi. W końcu XV wieku właścicielami budynku stała się rodzina Beerów i pozostawała w ich rękach jeszcze po 1543 roku. W tym właśnie roku umiera Kasper Beer, który dzieli posiadłość między swoje dzieci - Katarzynę (zamężną ze złotnikiem Karolem Koczerem), Agnieszkę Morsztynową i Marcina (przeora klasztoru kartuzów w Czerwonym Klasztorze). W połowie XVI wieku kamienica przechodzi w ręce rodziny Soderinich przybyłych z Florencji. Ta włoska rodzina przebywa w Krakowie do 1582 roku po czym kamienica sprzedana zostaje Ossolińskim. Po niecałych stu latach kolejnymi właścicielami są Braniccy, od nich to właśnie kamienica otrzymuje swą współczesną nazwę. Jan Klemens Branicki żeni się z córką Stefana Czarnieckiego, Katarzyną Aleksandrą. Ich wnuk, także Jan Klemens zostaje hetmanem, tym samym kamienicę zaczęto tak właśnie nazywać.
  W 1816 roku kamienica pojawiła się na publicznej licytacji. Stan jej był bardzo zły, gdyż od czasów Insurekcji Kościuszkowskiej budynek był pusty, później stacjonowali tu żołnierze Pruscy i Austriaccy. We wspomnianym roku kamienicę kupił Anzelm Dzwonowski. Właściciel przebudował kamienicę, uzupełniając wnętrza o piony sanitarne, obce budowlom wcześniejszym. Jakiś czas później, jedno z pomieszczeń kamienicy wynajął Florian Straszewski, który tutaj zorganizował loterię, z której wpływy przeznaczone zostały na wykup ziemi pod krakowskie Planty.
  Wielką stratą dla kamienicy (jak i całego Krakowa) stał się pożar z 18 lipca 1850 roku. Z palącej się kamienicy ewakułowano starszego już Anzelma Dzwonowskiego. Ten wkrótce umiera a budynek dziedziczą dwie córki.
  W kolejnych latach mieszkania w kamienicy zajmowane były przez prywatnych właścicieli, z których najbardziej znanym jest Józef Dietl - lekarz, profesor Uniwersytetu Jagiellońskiego, prezydent Krakowa. W kamienicy Hetmańskiej Józef Dietl zmarł 18 stycznia 1878 roku.
  W kolejnych latach w kamienicy prowadzili swoją księgarnie Friedleinowie, z których najbardziej znanym jest Józef, będący prezydentem Krakowa. Do najbardziej znanych gości księgarni należeli Józef Szujski, Michał Bobrzyński, Stanisław Smolka. Księgarnia propagowała akcje wydawnicze, dzięki czemu za pośrednictwem Friedleinów ukazywały się dramaty Lucjana Rydla czy Stanisława Wyspiańskiego. W tym rozumieniu księgarnia nie pełniła tylko funkcji handlowych, ale była prawdziwym salonem literackim zrzeszającym ówczesną śmietankę Krakowa.
  Zainteresowany kamienicą Hetmańską może wejść do środka, jeszcze do niedawna znajdowała się tutaj księgarnia, dzisiaj restauracja oraz stoiska z pamiątkami.

  Literatura:

 • Janusz Roszko, Wierzynek i jego sąsiedzi, Kraków 1980