Kościół św. Jana Chrzciciela i Jana Ewangelisty posiada bardzo bogate tradycje. Według legendy w XII w. miał go wybudować Piotr Włostowic jako pokutę za swoje grzechy. Rzeczywiście, badania archeologiczne wykazały, że pod dzisiejszą barokową konstrukcją znajdują się fundamenty romańskiego kościoła.
  Budowla dzisiejsza to prawdopodobnie trzecia lub czwarta, stojąca w tym miejscu. Barokowy wygląd obecnej świątyni nadał architekt Kacper Bażanka w wieku XVII, przebudowując wczesnobarokowe założenie. W 1715 roku biskup Kazimierz Łubieński ofiarował go siostrom prezentkom, które zgodnie z regułą zajęły się nauczaniem ubogich dziewcząt.
  W tymże roku 1715 rozpoczęto budowę klasztoru dla sióstr, sumptem Ludwika Grabiańskiego. Założenie klasztorne, podobnie jak współczesny kościół zaprojektował Kacper Bażanka.
  W ołtarzu głównym znajduje się obraz Matki Boskiej z Dzieciątkiem, zw. Matką Boską Świętojańską od Wykupu Niewolników, lub też Matką Boską z Koniczynką. Wizerunek Madonny z Dzieciątkiem pochodzi prawdopodobnie z pierwszej ćwierci XVI wieku, obraz namalowany został na desce lipowej o wymiarach 124x104 cm. Nieznany artysta prezentuje wpływy sztuki Polski południowej lub Śląska. Brak konkretnej daty pojawienia się obrazu w krakowskim kościele pozwala tylko w przybliżeniu zrozumieć historię wizerunku Madonny. Prawdopodobnie ok. 1577 roku obraz został przekazany przez książąt Radziwiłłów Stanisława i Jerzego krakowskiemu kościołowi. Opiekują się nim obecnie siostry ze Zgromadzenia Panien Ofiarowania Najświętszej Maryi Panny (Congregatio Virginum a Praesentatione Beatae Mariae Virginis), które powstało w XVII.
  Madonna na obrazie przedstawiona została pośrodku deski lipowej z Dzieciątkiem na lewym ręku, wizerunek zaliczony został do typu Hodegetrii. Twarz Maryi w lekkim półprofilu nakryta welonem z widocznym prawym uchem i kosmykiem włosów, strój tworzą ciemnozielona suknia o podwyższonym stanie oraz ciemnozielony mafarion, całość stroju wykończona złotą taśmą, płaszcz spięty złotą klamrą. W prawym ręku Maryi kwiat koniczyny. Jezus zwrócony do Matki, ubrany w ciemną koszulkę, prawą dłonią błogosławi, lewą podtrzymuje księgę na kolanie. Tło - trybowana blacha w kolorze złotym, nad głowami Madonny i Dzieciątka korony, pochodzące z 1965 roku, kiedy to metropolita krakowski Karol Wojtyła koronował obraz, nadając mu tytuł dodatkowy: Madonna Matka Wolności. Nazwa poboczna wizerunku Madonny - Matka Boska od Wykupu Niewolników - związana jest z kultem Maryi Wspomożycielki, już od 1633 roku udokumentowane jest cudowne ocalenie więźnia, który oczekiwał na śmierć w niewoli. W księdze cudów przechowywanej przez siostry prezentki znajduje się niniejszy cytat:

  Roku Pańskiego 1633 jeden więzień w Zamku Krakowskim już na placu pod mieczem będąc rodem z Prus, przez przyczynę Najświętszej Panny od srogiej śmierci wybawiony jest, którego towarzyszów srodze pokarano, ręce poobcinano, potem poćwiartowano, a on za ratunkiem Najświętszej Panny, której się oddawał w owym przypadku wolnym został. Za które dobrodziejstwo obecnie tu w kościele s. Jana Najświętszej Pannie dziękował, przy uczciwym mieszczaninie krakowskim Andrzeju Wrońskim, i dziękując, samego siebie, wotum i kajdany, w których na placu był - ofiarował.

  Nie można jednak łączyć faktu istnienia wizerunku z działalnością mercedariuszy (zakonu Najświętszej Maryi Panny od Wykupu Męczenników), gdyż brak żródeł potwierdzających jakikolwiek kontakt tego zgromadzenia z krakowskim kościołem św. Jana.
  Po bokach ołtarza, jako wota umieszczono karabelę polską (z lewej) i szablę turecką (z prawej) oraz dwie pary żelaznych kajdan z łańcuchami (zostawionych tu przez zbiega z niewoli tureckiej).

  Na początku XIX wieku powiększono budynki klasztorne z przeznaczeniem na szkołę dla dziewcząt. W XIX wieku szkoła uważana była za jedną z najlepszych, uczęszczała tutaj m. in. Helena Modrzejewska. Dzisiaj siostry prezentki kontynuują tradycje dydaktyczne, prowadzą one gimnazjum i liceum dla dziewcząt.

  Równie ciekawa jest postać samej założycielki zgromadzenia, bł. Zofii Czeskiej. 31 maja 1627 roku zatwierdzony zostal przez biskupa Marcina Szyszkowskiego 'Dom Panienski Ofiarowania Najswietszej Maryi Panny'. Dom ten załozyła bł. Zofia Czeska, jako pierwszą na terenie Rzeczypospolitej żeńską szkołę z internatem. Szkoła zorganizowana byla na wzór konwiktów jezuickich, znajdowaly sie tam kaplica, kuchnia, refektarz, dormitorium, infimeria. Do konwentu nalezaly wsie Zalas i Grójec koło Krzeszowic. W roku 1631 Zofia Czeska nabyła ponadto wille z ogrodem w Kleparzu (dziś dzielnica Krakowa), majaca służyć jako miejsce odpoczynku.
Pierwotne statuty założycielki nie zachowaly sie, jednak dotrwala do naszych czasów kopia: 'Ustawy albo sposób życia Domu Panienskiego' opracowana za życia Zofii Czeskiej. Statuty zostały zatwierdzone 13 stycznia 1660 roku przez biskupa Andrzeja Trzebickiego.

 Literatura:

 • Adamczewski Jan, Kraków od A do Z, Kraków 1986, Hasło: Kościół p.w. św. Jana Chrzciciela i św. Jana Ewangelisty oraz klasztor Prezentek, s. 72.

 • Adamczewski Jan. Mała encyklopedia Krakowa, Kraków 1996

 • Katalog Zabytków Sztuki w Polsce, t. IV Miasto Kraków, cz. 2 Kościoły i Klasztory Śródmieścia, red. Adam Bochnak i Jan Samek

 • Ewa Morgunow, Madonny, Warszawa 2007, rozdz. 'Matka Boża Świętojańska z kościoła w Krakowie, s. 46.

 • bp Jan Niemiec, Fundatorka, matka i wychowawczyni, w: Niedziela nr 16: 23 kwietnia 2013 s. 20-21