Tradycja wiąże powstanie kościoła z pewnym wydarzeniem. W roku 1184 książę Kazimierz Sprawiedliwy zapragnął przywieźć do Krakowa relikwie któregoś świętego. Twierdził on bowiem, że Kraków bez patrona jest miastem niepełnym. Istotnie, w mentalności ludzi średniowiecza obecność relikwi była bardzo istotna, albowiem takie miasto stawało się miejscem pielgrzymkowym. Wysłał więc książę biskupa Gedeona do Rzymu, a ten, wraz z papieżem Lucjuszem III długo szukali kandydata. W końcu wybór padł na świętego Floriana, którego szczątki podniesiono i pobożnie złożono na wóz. W takiej postaci relikwie przebyły drogę z Rzymu pod sam Kraków. Ale nagle, kiedy wozy ciągnące ciało Floriana były już tuż tuż, zatrzymały się przed murami miasta, nikt nie potrafił ich zmusić do pokonania choćby kilku metrów. Dopiero gdy książę obiecał wybudowanie w tym miejscu świątyni - oczywiście pod wezwaniem św. Floriana, konie ruszyły dalej.
  Rzeczywiście, historia świątyni sięga początków państwa polskiego. Od początków istnienia kościół pełnił funkcję kolegiaty, co oznaczało, że patronat nad nim mieli książęta, później królowie.
  W roku 1226 świątynia został konsekrowana przez Wincentego Kadłubka, biskupa krakowskiego i znanego dziejopisarza. Z czasem wokół kościoła wyrosło miasto, nazwane od imienia świętego Florencją. Aktu lokacji dokonał król Kazimierz Wielki w roku 1366. Sam kościół miał przez wieki wysoką rangę, o czym świadczy fakt, że aż do XVI wieku patronat nad nim sprawowali królowie, od 1578 roku zaś Akademia Krakowska. Kapitułę kolegiaty tworzyli kanonicy wybierani z grona profesorów Wydziału Teologicznego Akademii Krakowskiej. Zwierzchność Uczelni został zniesiona dopiero w roku 1780 w wyniku reformy przeprowadzonej przez Komisję Edukacji Narodowej, w tym samego Hugona Kołłątaja.
  Niestety Florencja nie miała murów obronnych, a ilekroć Kraków był napadany, najbardziej cierpiało właśnie to miasteczko, a wraz z nim kościół parafialny. Nic zatem dziwnego, że po pierwszej świątyni nie zostało ani śladu, natomiast dzisiejsza budowla pochodzi dopiero z końca XVII wieku. Współczesny kościół został zbudowany po potopie szwedzkim, a więc już w stylu barokowym. Czas budowy przypada na lata 1657-1684 i został zbudowany przy znacznym udziale Akademii Krakowskiej i biskupa Andrzeja Trzebickiego. W 1686 roku kościół został konsekrowany przez biskupa Mikołaja Oborskiego.
  Poważnych prac dokonano w latach 1902-1914. Kompleksowej restauracji dokonali architekci Józef Kryłowski oraz Franciszek Mączyński. Wówczas dobudowano kaplice przy nawach bocznych, nadbudowano wieże, przekomponowano także stiuki wg projektu Jana Szczepkowskiego. Ostatnim uzupełnieniem wnętrza są malowidła z 1965 roku wykonane przez Wacława Taranczewskiego.
  Efektem nawarstwień architektonicznych oraz wieloletnich prac jest piękne i przytulne wnętrze. Kościół posiada piękną dwuwieżową fasadę z wizerunkiem św. Floriana oraz narzędziami męki pańskiej. W ołtarzu głównym znajduje się obraz patrona kościoła namalowany przez Jana Trycjusza - nadwornego malarza Jana III Sobieskiego. W kaplicy bocznej znajduje się gotycki tryptyk św. Jana Chrzciciela.
  W kościele warto zwrócić uwagę na boczne kaplice:
  Świętego Jana Kantego - tu, w ołtarzu znajduje się obraz przedstawiający 'Cud z dzbankiem św. Jana Kantego'. Obraz namalowany został przez Tadeusza Kuntze Konicza. Kościół był ważnym punktem na Drodze Królewskiej. To właśnie stąd wyruszał orszak podczas koronacji monarchów, kiedy zas królowie umierali, tutaj odprawiano nabożeństwo żałobne.
  Kościół św. Floriana ma współczesną historię, to tutaj Karol Wojtyła pełnił opiekę jako wikariusz w latach 1949-51. Była to jego pierwsza parafia w Krakowie. Jako papież, w 1999 roku ustanowił on kościół Bazyliką Mniejszą. Jest to jedna z 11 Bazylik Mniejszych w Krakowie. Jan Paweł II 18 sierpnia 2002 roku wypowiedział następująe słowa:

Ze wzruszeniem odnajduję się na terenie parafii św. Floriana, gdzie kiedyś byłem wikariuszem w latach 1949-1951. Tutaj zacząłem prowadzić duszpasterstwo akademickie. Wspominam kapłanów: mojego proboszcza - ks. prałata Tadeusza Kurowskiego, świętej pamięci ukochanego ks. Czesława Obtułowicza, któy dzielił ze mną posługę wikarego. Poza tym wielu innych: ks. Józefa Rozwadowskiego, ks. Sadlika, Matyszkiewicza i wielu innych kapłanów, któzy uczestniczyli w duszpasterstwie tutejszej parafii. A was wszystkich współczesnych parafian św. Floriana proszę o modlitwę, o modlitwę za żyjąych i za zmarłych, i o modlitwę za Papież, za życia i po śmierci, Niech będzie pochwalony Jezus Chrystus. [Na wieki wieków. Amen] Niech was błogosławi Bóg wszechmogący: Ojciec i Syn i Duch Święty. [Amen] Z Bogiem.

  Literatura:

 • Adamczewski Jan, Mała Encyklopedia Krakowa, Kraków 1996, hasło: 'Kościół św. Floriana, kolegiata', s. 232.
 • Michał Rożek, Bazylika św. Floriana w Krakowie, Kraków 2004.