Tradycja wiąże powstanie kościoła z osobą Piotra Włostowica ze Skrzynna, który w zadanej pokucie miał wybudować 7 kościołów i 7 klasztorów. Istotnie, pierwsza wzmianka pochodzi z 1148 roku, czyli z z czasów Piotra Włostowica, ale dzieje kościoła są starsze.
Hipotezy, acz niepotwierdzone, datują pierwszą świątynie na X lub XI wiek, a pierwszy budynek miał być zbudowany na planie krzyża greckiego lub w postaci rotundy. Ta pierwsza świątynia byłą prawdopodobnie związana z kultem szerzonym przez śś. Cyryla i Metodego, czyli w obrządku wschodnim.
Za bpa Gedki, czyli między 1166 a 1185 został on inkorporowany do pobliskiego klasztoru norbertanek, a po zniszczeniu klasztoru przez Tatarów w 1241 był użytkowany przez mnichów i mniszki norbertanki.
W 1587 roku w czasie oblężenia Krakowa przez arcyksięcia Maksymiliana, kościół został poważnie uszkodzony. Odbudowany z wykorzystaniem starych murów, nabrał neogotyckiego charakteru. Ok. 1620 roku nowa świątynia została ukończona, i choć 30 lat później poważnie uszkodzony przez Szwedów podczas Potopu, to jego bryła nie uległa już później znaczniejszym zmianom.
Na co zwrócić uwagę:
• Obraz Kasper Kurcz "Chystus z grajkiem"
• Fragmenty polichromii przedstawiające "Cud w Kanie Galilejskiej" oraz "Ukrzyżowanie"
• Witraż Halina Cieślińska-Brzeska "Chrystus Król"
Prace archeologiczne: 1933, 1955-57 (Zygmunt Gawlik, Jerzy Hawrot, Zakład Historii Architektury Starożytnej i Średniowiecznej Politechniki Wrocławskiej), 1961-6 i 1973-83 (Wiktor Zin, Politechnika Krakowska), 1986-88 (Muzeum Archeologiczne w Krakowie).
Literatura:
• Katalog Zabytków Sztuki w Polsce, t. IV Miasto Kraków, cz. VII Zwierzyniec, Nowy Świat, Półwsie Zwierzynieckie, Kościoły i Klasztory, red. Joanna Daranowska-Łukaszewska i Renata Henoch-Marendziuk, Warszawa 1995
• Lenczowski Janusz Zwierzynieckie Sacrum. Kościół Najświętszego Salwatora. Kaplica śś. Małgorzaty i Judyty, Kraków 2010
Związani z kościołem:
• Piotr Włostowic
• bp Gedeon
• Kasper Kurcz
• ksieni Dorota Kątska
• Halina Cieślińska-Brzeska
