Jurydyka miejska Garbary, rozciągająca się przed Bramą Szewską, była organizacją z własnym ratuszem, chociaż bez prawa do posiadania murów miejskich. Głównymi ulicami osady były Karmelicka i Łobzowska, zaś nazwa Piasek weszła w użycie dopiero w XIX wieku.

  Świątynią, górującą nad jurydyką, jest po dzień dzisiejszy kościół Nawiedzenia Najświętszej Maryi Panny, należący do zakonu OO. Karmelitów. Legendarnym fundatorem założenia miał być książę Władysław Herman (w świetle przekazu chorobę skóry i oczu uleczył przez natarcie piaskiem spod fiołków, rosnących w tym miejscu) , kontynuatorem zaś Piotr Włast.

  Przekazy formalne datują fundację na rok 1395 i wiążą z królem Władysławem Jagiełłą oraz jego małżonką Jadwigą Andegaweńską. W roku 1397 do Krakowa przybywają zaproszeni przez monarchę karmelici z Pragi. Prace budowlane zamkną się dopiero pod koniec wieku XV, a kilka lat później na ścianie zewnętrznej zostanie namalowany wizerunek Matki Boskiej Piaskowej (obecnie zamknięty dobudowaną według projektu Jana Trevano w XVII wieku kaplicą). Zniszczenia wojenne podczas potopu szwedzkiego i konfederacji barskiej udało się zniwelować, przyczyniła się do tego stanu rzeczy wysoka ofiara biskupa Kajetana Sołtyka przeznaczona na zbudowanie ołtarza Matki Boskiej Piaskowej. Początek XIX wieku to czas niezwykłych reform - do kościoła zakonnego przeniesiono parafię ze zburzonego przez Austriaków kościoła św. Szczepana na Placu Szczepańskim, co nie wyszło na dobre stanowi świątyni na Piasku - doszło do wieloletnich zatargów pomiędzy konwentem a klerem parafialnym. W 1883 nastąpiła koronacja obrazu Matki Boskiej Piaskowej przez biskupa Albina Dunajewskiego, korony dla wizerunku Maryi z Dzieciątkiem zaprojektowane zostały przez Jana Matejkę. Początek XX wieku przynosi kolejne zmiany - parafia zostaje zlikwidowana, kościół odzyskują w pełni karmelici, ich prowincjał Sanchez Paredes powierza krakowskiemu architektowi Franciszkowi Mączyńskiemu zlecenie odnowienia świątyni, co prowadzi do sporego zaburzenia wyglądu barokowego budynku.

  Na dzień dzisiejszy świątynia jest bazyliką z elewacją na wzór fasady rzymskiego kościoła Il Gesù. Przy południowej ścianie kościoła znajduje się Golgota (XVIII -wieczne figury Jezusa z łotrami) z tłem zaprojektowanym przez Józefa Mehoffera. Ołtarz główny to snycerska realizacja Nawiedzenia św. Elżbiety dłuta Jerzego Hankisa z 1699 roku pozłacana przez Szymona Słowikowskiego ćwierć wieku później. Poświęcenia ołtarza w roku 1711 dokonał biskup krakowski Michał Szembek. Zachowane w prezbiterium barokowe stalle również przypisywane są warsztatowi Jerzego Hankisa, dekoracja malarska zaplecków jest późniejsza o ok. 50 lat, wykonał ją Antoni Konikiewicz. Poza głównym korpusem kościoła warto zwrócić uwagę na kaplice: Matki Boskiej Szkaplerznej z barokowym ołtarzem, powstałej na miejscu starego cmentarza (wizerunek Matki Boskiej, wręczającej szkaplerz św. Szymonowi Stockowi w 1251 roku można zobaczyć nad wejściem do klasztoru) oraz Matki Boskiej Piaskowej z klasycystycznym ołtarzem z XVIII projektu Antoniego Smuglewicza i złoceniami Szymona Golickiego.

   Literatura:

   Michał Rożek, Przewodnik po zabytkach Krakowa, WAM Kraków 2006