Santi Gucci (ok. 1530 Florencja - 1600 Książ Wielki) jest synem Giovanniego di Niccolo Albenghi Gucciego zw. Giovanni della Camilla i jego drugiej żony Marietty. Ojciec był znanym we Florencji rzeźbiarzem i restauratorem tamtejszej katedry, ojciec też był zapewne pierwszym nauczycielem syna.
Pierwsze wzmianki o pobycie w Polsce pochodzą z rachunków krakowskiej Rady miejskiej, gdzie zapisano, że 7 czerwca 1557 roku wypłacono 'Sancto Italo lapicidae' 40 groszy za wykonanie glinianego modelu maszkaronu. Chodzi tu z pewnością o budowane wówczas Sukiennice. Z dość lakonicznych informacji na temat artysty wiadomo, że mieszkał następnie w Pińczowie, gdzie prowadził warsztat kamieniarski. Wówczas też pojawia się pierwsza wzmianka o żonie Katarzynie Górskiej. Jej imie pojawia się w związku z zakupem przez artystę kamienicy przy ul. Grodzkiej w Krakowie: 'Xantho Guczy S. R. M. muratoris et Catharinae Gorska coniugi'.
W 1572 roku umiera Zygmunt August. Wkrótce później artysta dostaje propozycje ze strony królowej Anny Jagiellonki na wykonanie posągu jej zmarłego brata. Artysta usuwa postument pod pomnikiem Zygmunta Starego w Kaplicy Zygmuntowskiej a następnie wprowadza pomnik Zygmunta Augusta poniżej, tworząc kompozycję, która zachowała się do dzisiaj.
Ożywienie działalności artysty widoczne jest po wstąpieniu na tron Stefana Batorego. Wzmiankowane jest jego zaangażowanie w budowie posiadłości królewskiej w Łobzowie (dziś dzielnica Krakowa). W pierwszych latach panowania Batorego Santi Gucci tworzy do Kaplicy Zygmuntowskiej również pomnik królowej Anny Jagiellonki. Po przedwczesnej śmierci króla Batorego artysta dostaje zlecenie od wdowy Anny Jagiellonki na wykonanie pomnika w Kaplicy Mansjonarskiej także w Katedrze Wawelskiej.
Dzieła Santi Gucciego:
• 1557 - projekt maszkaronu do attyki Sukiennic
• ok. 1560 - rzeźby attyki kamienicy Bonerów na Rynku w Krakowie
• 1568 - rzeźby portali do zamku w Niepołomicach (niezachowane)
• 1565-1570 - przebudowa zamku w Janowcu
• ok. 1572-76 nagrobek Kryskich w Drobinie
• 1574-75 nagrobki Zygmunta Augusta i Anny Jagiellonki w Kaplicy Zygmuntowskiej Katedry Wawelskiej
• 1575 epitafium Katarzyny Fogelderowej na Kościele Mariackim w Krakowie
• 1576 nagrobek Hieronima Ossolińskiego w Goźlicach (szczątkowo zachowany)
• ok. 1577 epitafium biskupa Jana Zaborowskiego na krużgankach klasztoru dominikanów w Krakowie
• ok. 1579 współudział w przebudowie zamku w Grodnie (szczątkowo zachowany)
• 1582-88 rozbudowa domu kapitulnego przy ul. Kanoniczej w Krakowie
• 1585-87 budowa pałacu Stefana Batorego w Łobzowie (dziś dzielnica Krakowa) (nie zachowany)
• 1586-87 nagrobek Firlejów w Janowcu
• 1587 chrzcielnica w kościele parafialnym w Kazimierzu Dolnym
• 1585-95 budowa pałacu Piotra Myszkowskiego w Książu Wielkim
• 1585-1600 wykonanie nagrobków : a) Stanisława Zbąskiego w Kurowie, b) Andrzeja Kośli w Kraśniku, c) rodziny Uchańskich w Uchanicach, rodziny Kobylnickich w Kobylnicach
• 1594-95 przebudowa Kaplicy Mansjonarskiej w Katedrze Wawelskiej na mauzoleum Stefana Batorego
• 1591-1600 rozbudowa zamku w Pińczowie
• 1591-1606 rozbudowa zamku w Baranowie
• 1595-1600 budowa kaplicy Branickich w Niepołomicach
• po 1600 r. (czyli już po śmierci artysty) nagrobek Sebastiana i Urszuli Montelupich w Kościele Mariackim w Krakowie
• 1600-1607 budowa kaplicy św. Anny w Pińczowie
• 1602-1614 budowa kaplicy Myszkowskich przy kościele dominikanów w Krakowie
Literatura:
• Andrzej Fischinger, Santi Gucci, architekt i rzeźbiarz królewski, Kraków 1969
• Helena Kozakiewiczowa, Renesans w Polsce. Santi Gucci. Architekt i rzeźbiarz, Warszawa 1983
