PLAC BOHATERÓW GETTA



  Plac Zgody (obecnie Plac Bohaterów Getta) był w trakcie istnienia żydowskiej dzielnicy mieszkaniowej 1941-1943 (nazwy getto nie używano w języku oficjalnych komunikatów) dla Żydów miejscem selekcji oraz punktem startowym do wyjazdu z Krakowa (do obozów w Bełżcu i Oświęcimiu). Na placu gromadzono wszystkich mieszkańców, którym nie przedłużono dokumentów, uprawniających do przebywania w tej specjalnej dzielnicy. Teren był wyjątkowo skrupulatnie kontrolowany przez służby bezpieczeństwa - bliskość murów getta oraz bramy stwarzały sytuację, w której zarówno niemiecka Schutzpolizei, jak i polska granatowa policja miały działać w reżimie podwyższonej czujności.

  Na placu zatrzymywały się ciężarówki ze zrabowanym mieniem pożydowskim, przez bramę na jakiś czas prowadzono na większą skalę szmugiel (łącznie z koszernym mięsem z ubojni w Piaskach Wielkich).

  Każde wysiedlenie - tak określano wywózki mieszkańców przy jednoczesnym okrawaniu granic getta - zaczynało się zbiórką i selekcją na Placu Zgody. Potoki opuszczających getto gnano ul. Salinarną (obecnie ul. Lwowska) w stronę bramy zachodniej.

  Wysiedlenie z czerwca 1942 roku było dodatkowo wykorzystane przez niemiecką propagandę: do grupy, skierowanej już na wysiedlenie, sprowadzono platformy konne, wykonano zdjęcia, dokumentujące załadunek ludzi na pojazdy, co miało świadczyć o delikatnym, ludzkim podejściu do Żydów. Po wykonaniu zdjęć wszystkich brutalnie spędzono z furmanek i pieszo pognano na stację w Prokocimiu, skąd odjeżdżały bydlęce wagony do Bełżca. Wysiedlanie w październiku 1942 roku miało podobny przebieg, to na Placu Zgody ginęli ludzie w trakcie selekcji chorych i słabych, zdrowi i silni, pracujący poza terenem getta wieczorem powracali do mieszkań, w których nie czekali starsi rodzice, chorzy dziadkowie, dzieci. W dniu 14 marca 1943 przy ostatecznej likwidacji getta Plac Zgody stał się miejscem kaźni, zamykającej pewien etap w historii Krakowa - niemieckie władze z dumą ogłosiły miasto judenrein - wolnym od Żydów. Ile osób zginęło na placu podczas kilkukrotnych selekcji, nikt nie jest w stanie policzyć.

  13 marca 1948 roku przy Placu Zgody 6 odsłonięto tablicę pamiątkową poświęconą wspomnieniu walczących członków Żydowskiej Organizacji Bojowej. W dniu 30 lipca 1948 roku Rada Miasta Krakowa podjęła decyzję o zmianie nazwy Plac Zgody na Plac Boheterów Getta w dowód pamięci o zamordowanych mieszkańcach Krakowa.

  W grudniu 2005 roku po pracach rewaloryzacyjnych Plac Bohaterów Getta otrzymał nowe oblicze - architekci Piotr Lewocki i Kazimierz Łatak zaaranżowali przestrzeń placu jako pomnika poległym. Tworzą go krzesła w ilości 68 sztuk, rozsiane po przestrzeni, w której Żydzi oczekiwali na decyzję o życiu lub śmierci. Na nawierzchni ulicy Na Zjeździe w zachodniej pierzei placu szerokim pasem kostki porfirowej wyznaczono w sposób wizualny granicę getta - miejsce muru (uzyskano również interesujący efekt akustyczny - wjeżdżając do przestrzeni byłego getta samochodem słyszy się przez moment hałas - kostka wydaje inny dźwięk, niż asfalt). Projekt pracowni Lewicki & Łatak wziął udział w konkursie European Prize for Urban Public Space w Barcelonie jako jeden ponad 200 uczestników i otrzymał nagrodę (przyznano ich pięć).

  Plac Bohaterów Getta co roku w marcu w rocznicę likwidacji getta krakowskiego staje się miejscem wyjścia - startu Marszu Pamięci o ofiarach systemu ludobójstwa. Dla Żydów krakowskich i nie tylko to także przestrzeń wspomnienia, kreacji. W 2008 roku na bruku zaświecono lampki uformowane w kształcie menory i Gwiazdy Dawida, w 2009 był to napis po hebrajsku זיכרון "zikaron" - pamięć.

   Literatura:

• Roman Kiełkowski, Historie spod Kopca Krakusa, Kraków 1972

• Anna Pióro, Getto krakowskie 1941-1943 przewodnik po terenie byłego getta, Kraków 2010.

• Anna Pióro, Historia w: Plac Bohaterów Getta pod red. Mai Jafiszow, Pawła Kubisztala, Grzeogorza Szydło, Kraków 2010.

• Piotr Lewicki, Kazimierz Łatak, Nowy Plac Zgody w: Plac Bohaterów Getta pod red. Mai Jafiszow, Pawła Kubisztala, Grzeogorza Szydło, Kraków 2010.

Jesteś tutaj: Strona główna>Zabytki Krakowa>Podgórze> Plac Bohaterów Getta
PLAC
BOHATERÓW GETTA
WYCIECZKI SZKOLNE
PIELGRZYMKI
STRONA GŁÓWNA
MUZEA KRAKOWA
TEATRY KRAKOWA
KONCERTY
INNE ATRAKCJE
IMPREZY CYKLICZNE
NIEPEŁNOSPRAWNI
TURYŚCI
INDYWIDUALNI
NOCNE ZWIEDZANIE
Z 'SOWĄ'
PRACOWNICY
ZABYTKI KRAKOWA
MAŁOPOLSKA
KRAKOWIANIE
KULTURA I HISTORIA KRAKOWA

PRZEWODNICY PO KRAKOWIE
tel. +48 885 616 358
przewodnicykrakowscy@gmail.com
WYCIECZKI PO
KRAKOWIE
WYCIECZKI PO
MAŁOPOLSCE
CENNIK
KONTAKT